MỤN TRỨNG CÁ: CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ HIỆU QUẢ (cập nhật mới nhất 2024)

-Tổng hợp và biên tập: Bs CK1 Da liễu Huỳnh Nguyễn Diệu Huyền và đội ngũ Dr. Mommy-

I. TÓM TẮT

Mụn trứng cá là một bệnh lý da liễu phổ biến ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi. Mặc dù thường gặp, mụn trứng cá có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực về mặt thẩm mỹ, tâm lý và chất lượng cuộc sống. Bài viết này sẽ trình bày về chẩn đoán và điều trị mụn trứng cá dựa trên cập nhật y khoa năm 2024. Chẩn đoán chính xác loại mụn và cơ địa là chìa khóa để điều trị hiệu quả. Các phương pháp điều trị bao gồm:

• Thuốc bôi: Retinoid, benzoyl peroxide, axit azelaic, kháng sinh.
• Thuốc uống: Thuốc kháng sinh, thuốc tránh thai, isotretinoin (đối với trường hợp nặng).
• Liệu pháp: Laser, ánh sáng, tiêm corticosteroid, peel da hóa học, IPL, DPL…
• Chăm sóc da: Phù hợp với tình trạng mụn, loại da.

II. CHẨN ĐOÁN

Việc chẩn đoán chính xác loại mụn trứng cá là rất quan trọng để có thể điều trị hiệu quả. Có nhiều loại mụn trứng cá khác nhau, và mỗi loại cần được điều trị bằng một phương pháp khác nhau. Bác sĩ da liễu sẽ thăm khám và chẩn đoán mụn trứng cá dựa trên:

• Lâm sàng:
  • Mụn đầu đen, mụn đầu trắng
  • Mụn sẩn, mụn viêm
  • Mụn mủ, nang
  • Vết thâm, sẹo
• Bệnh sử:
  • Tiền sử mụn trứng cá
  • Các yếu tố khởi phát hoặc làm trầm trọng thêm mụn (như thai kỳ, chu kỳ kinh nguyệt, stress, mỹ phẩm)
  • Thuốc đang sử dụng
• Khám lâm sàng:
  • Đánh giá mức độ nặng của mụn
  • Xác định loại mụn (mụn trứng cá thông thường, mụn trứng cá bội nhiễm,…)
  • Tìm kiếm các dấu hiệu của các bệnh lý da liễu khác như viêm da quanh miệng…

III. PHÁC ĐỒ TRỊ MỤN MỚI NHẤT 2024

Để có kế hoạch điều trị mụn trứng cá phù hợp với bạn, Bác sĩ da liễu cân nhắc rất nhiều yếu tố, bao gồm:

• Bạn đang có loại mụn nào: mụn đầu đen, mụn nhọt?
• Mụn nổi ở đâu trên da?
• Những phương pháp điều trị nào bạn đã thực hiện?
• Tuổi của bạn?
• Mụn có để lại những vết thâm hay sẹo chưa?
• Ngay cả đối với 2 khách hàng mắc cùng một loại mụn, kế hoạch điều trị có thể khác nhau tùy theo từng cơ địa.

Cách điều trị theo từng loại mụn:

• Mụn đầu trắng, đầu đen: Điều trị tại chỗ bằng thuốc bôi:
  • Retinoid (tretinoin, adapalene) đơn độc hoặc kết hợp benzoyl peroxide, axit azelaic, axit salicylic.
  • Benzoyl peroxide + kháng sinh.
• Mụn nhọt nhẹ, trung bình:
  • Benzoyl peroxide.
  • Retinoid.
  • Axit azelaic.
  • Benzoyl peroxide + retinoid hoặc kháng sinh.

Nữ giới sau tuổi dậy thì:

• Thuốc tránh thai hoặc miếng dán tránh thai (được FDA phê duyệt).

• Mụn nang, nốt sần:
  • Thuốc bôi theo toa + kháng sinh uống.
  • Liệu pháp nội tiết tố (nữ giới).
  • Isotretinoin (trường hợp nặng).

IV. HỖ TRỢ ĐIỀU TRỊ

• Lấy nhân mụn: giúp dẫn lưu dịch mủ và loại bỏ nhân mụn.
• Liệu pháp laser/ánh sáng: Hiệu quả cao khi kết hợp với phương pháp khác.
• Tiêm corticosteroid: Dành cho nốt mụn lớn, sưng đau, sâu. Bác sĩ da liễu có thể tiêm corticosteroid vào đó để nhanh chóng làm giảm cơn đau và kích thước của mụn (chỉ sử dụng cho trường hợp mụn nghiêm trọng, có thể gây teo da nếu lạm dụng).
• Chế độ ăn uống và chăm sóc da:

• • Hạn chế ăn ngọt, béo, tinh bột và giảm thức khuya, giảm stress sẽ giúp bạn giảm mụn giảm viêm. Một số nghiên cứu cho thấy những gì bạn ăn cũng có thể giúp bạn có làn da sáng hơn.
  • Chăm sóc da đúng cách có thể giúp ngăn ngừa mụn trứng cá và cải thiện tình trạng da. Chăm sóc da đúng cách bao gồm rửa mặt hai lần mỗi ngày, tẩy tế bào chết 1-2 lần mỗi tuần, sử dụng kem chống nắng và dưỡng ẩm nhẹ, và tránh trang điểm quá nhiều. 

** LƯU Ý QUAN TRỌNG:

• Tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ.
• Chăm sóc da đều đặn và đúng chỉ định.
• Điều trị mụn cần có thời gian và kiên trì.

Bạn nên trao đổi với Bác sĩ da liễu về phương pháp điều trị phù hợp nhất với bạn.

__________

V. BỔ SUNG

Tác dụng phụ có thể gặp:

• Retinoid: Kích ứng da, bong tróc, nhạy cảm với ánh nắng mặt trời.
• Benzoyl peroxide: Khô da, kích ứng da.
• Axit azelaic: Kích ứng da, ngứa.
• Kháng sinh: Kháng thuốc, tiêu chảy.
• Thuốc tránh thai: Buồn nôn, nhức đầu, tăng cân.
• Isotretinoin: Khô da, môi, mắt, mũi; nhức đầu; tăng men gan; nguy cơ dị tật bẩm sinh.

Chi phí điều trị:

• Chi phí điều trị mụn trứng cá phụ thuộc vào nhiều yếu tố như mức độ nghiêm trọng của mụn, phương pháp điều trị được sử dụng và cơ sở y tế bạn lựa chọn.

Tầm quan trọng của việc tuân thủ phác đồ điều trị:

• Tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ là rất quan trọng để đạt hiệu quả điều trị tốt nhất.
• Nhiều người bệnh ngừng điều trị khi thấy da mình có dấu hiệu cải thiện, nhưng điều này có thể dẫn đến việc mụn tái phát và kháng thuốc.

Phương pháp điều trị mới nổi:

• Liệu pháp Photodynamic Therapy (PDT): Sử dụng ánh sáng để kích hoạt thuốc nhạy cảm với ánh sáng, giúp tiêu diệt vi khuẩn P. acnes và giảm viêm.
• Liệu pháp Blue Light Therapy: Sử dụng ánh sáng xanh lam để tiêu diệt vi khuẩn P. acnes.
• Liệu pháp IPL (Intense Pulsed Light): Sử dụng ánh sáng xung mạnh để giảm viêm và sản xuất dầu nhờn.
• Liệu pháp Laser CO2 fractional: Giúp giảm sẹo mụn và làm đồng nhất kết cấu da.

VI. KẾT LUẬN

Điều trị mụn trứng cá cần được thực hiện bởi Bác sĩ da liễu có chuyên môn. Việc tự ý điều trị tại nhà có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng. Bài viết này chỉ cung cấp thông tin tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán và điều trị của bác sĩ.

==========

Trích dẫn:

• He SY, Pasch L, et al. “Poster 2682: Patient-reported impact of hirsutism on health-related quality of life, mood, and self-esteem in patients with polycystic ovary syndrome.” J Am Acad Dermatol. 2016;74(suppl 1):AB66. Commercial support: None identified. Conflict of interest: None disclosed.
• Thiboutot DM, Dréno B, et al. “Practical management of acne for clinicians: An international consensus from the Global Alliance to Improve Outcomes in Acne.” J Am Acad Dermatol 2018;78:S1-23.
• Zaenglein AL, Pathy AL, et al. “Guidelines of care for the management of acne vulgaris.” J Am Acad Dermatol. 2016;74:945-73.
• Zaenglein AL, Thiboutot DM. “Acne vulgaris.” In: Bolognia JL, et al. Dermatology. (fourth edition). Mosby Elsevier, China, 2018:588-92.